تا سال 2025 نزدیک به دو سوم مردم جهان سن بالای 65 سال خواهند داشت و این سال به طور قراردادی مترادف با آغاز سالمندی است. کاهش قوای جسمانی ،کندی در پاسخدهی به محرکها،حضور کمرنگ تر در فعالیتهای اجتماعی و احساس تنهایی و تجربه سوگ از مواردی است که سالمندان با ان مواجه هستند. اکثر سالمندان حداقل به یک بیماری مزمن مبتلا هستند، چه بیماری قلبی، دیابت، سرطان، آرتریت و غیره. جمعیت سالخورده همچنین می‌توانند انواع تغییرات مرتبط با سن را در بهزیستی جسمی، ذهنی و عاطفی خود تجربه کنند. با توجه به جمعیت اماری این دوره ،اهمیت پرداختن به سلامت روان و فراهم سازی بستری مناسب جهت احساس مثبت و موفق سالمندان مشهود است.
هدف از درک این دوره از زندگی"کاهش احتمال وجود بیماری"،"کنش بالای ذهنی و بدنی" و "درگیری فعال با زندگی" است. شایع ترین اختلالاتی که در جامعه ی زیادی از سالمندان به چشم می خورد افسردگی و آلزایمر است. نشانگان افسردگی در سالمندی با دوره ی جوانی متفاوت است ریشه ی این تفاوتها می تواند در تجربه های افسرده ساز چون سوگ ،بیماری های دردناک و یا منتج از اختلالات شناختی چون نقص حافظه یا دمانس باشد. بیماری آلزایمر یا دمانس پیری ، نوعی اختلال مغزی مزمن، پیش رونده و ناتوان کننده است که با تاثیرات عمیق بر حافظه، هوش و توانایی مراقبت از خود همراه است و نفص در تکلم، ناتوانی در انجام فعالیتهای حرکتی ، اختلال در برنامه ریزی و استدلال انتزاعی و نواوری را به همراه دارد. از حوزه های اصلی که تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرد و بر کیفیت زندگی اثر می گذارد،حافظه ، ادراک ،توجه و تفکر ارتباط و یاداوری ، یادگیری و پردازش اطلاعات است . با این وجود بیماران مبتلا به آلزایمر حتی زمانی که با زوال پیشرفته ی توانایی ها مواجه اند ،می توانند موسیقی را درک کنند و هنگام قرار گرفتن با ان اطلاعات جدید را کسب کنند.
موسیقی شکلی از هنر است که احساس ،عاطفه ،ادراک و شناخت انسان را منقل می کند . موسیقی و اصوات اهنگین از مهمترین و رایج ترین ابزارهای ارتباطی بین فردی است و در واقع یک زبان جهانی است. در حوزه ی روانشناسی موسیقی را نوعی زبان می دانند که مناطق خاصی از مغز را به خود اختصاص داده است و به عنوان یک ابزار درمانی ،به ویژه به عنوان شیوه ای که می توانند برای سالمندان مفید باشد ،مورد تایید قرار گرفته است . گوش دادن یا خواندن آهنگ می تواند مزایای عاطفی و رفتاری را برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر و سایر انواع زوال عقل فراهم کند. خاطرات موسیقی اغلب در بیماری آلزایمر حفظ می‌شوند، زیرا نسباتا نواحی کلیدی مغز مرتبط با حافظه موسیقی توسط این بیماری آسیب ندیده‌اند. افراد سالمند با شنیدن آهنگ‌های قدیمی به گذشته‌ها می‌روند و از مرور خاطراتشان لذت می‌برند. موسیقی این زمان با موسیقی دوران جوانی سالمندان متفاوت هستند. گوش کردن به موسیقی های قدیمی افراد را با توجه به خاطرات خاص هر فرد به سال‌های دور می‌برد. این تاثیر برای کسانی که دچار زوال عقل شده‌اند بسیار اهمیت دارد.
موسیقی ، ملودی و ریتم منجر به افزایش تولید انتقال دهنده های عصبی چون سروتونین در مغز می‌شود که حفظ و تداوم حس شادمانی و سرور را به همراه دارد. تولید سروتونین در مغز انبساط خاطر ایجاد می‌کند. کمبود سروتونین در مغز باعث ایجاد افسردگی و احساس دلتنگی در سالمندان می‌شود. پژوهش های انجام شده نشان می‌دهد که غده تالاموس به عنوان مهمترین غده در مغز انسان، محرک های صوتی را به وسیله سیستم های عصبی دریافت و در کنار حافظه و تخیل به آن‌ها پاسخ می‌دهد. غده هیپوفیز نیز که از غده تالاموس فرمان دریافت می‌کند، به محرک های صوتی موزون پاسخ می‌دهد و موجب بروز ترشحاتی شده که نتیجه آن آزادسازی ماده آرام بخشی به نام آندورفین خواهد بود. آندورفین مهمترین اثر را بر تسکین درد سالمندان می‌گذارد که به سادگی میتوان به ارزش موسیقی درمانی که عملا موجبات آزادسازی آندروفین که علاوه بر تسکین درد موجب انبساط و شادی را در انسان فراهم می‌سازد، پی برد.همچنین آزمایشات متعدد نشان داده که موسیقی میتواند فشار خون را پایین بیاورد و ضربان قلب را متعادل سازد.
دو روش در موسیقی درمانی وجود دارد: روش فعال وروش غیر فعال (منفعل). در روش موسیقی درمانی فعال، نواختن، خواندن و انجام حرکات موزون اساس کار است. در این روش فرد خودش موسیقی را نواخته یا آواز می‌خواند و واکنش های مختلف عاطفی، ذهنی، جسمی و حرکتی تحریک و برانگیخته می‌شوند. در روش غیر فعال ،فرد، با گوش دادن و شنیدن موسیقی که در حال نواخته شدن است تحت تاثیر واکنش های عاطفی و ذهنی قرار می گیرد.برنامه ها و روش های موسیقی درمانی، متناسب با نیاز سالمندان ،سن ،فرهنگ و حتی گاهی جنسیت تنظیم و تدارک دیده می‌شود.
لازم به ذکر است که از تکنیکهایی چون فنون بازآوایی،بداهه پردازی،ارام سازی و اواز خوانی وموسیقی استفاده می شود.شنیدن نوای بی کلام و نشاط اور ، خواندن تصنیف و شعر و تکرار و تمرین انها و همخوانی، اموزشهای ابتدایی نواختن الاتی چون دف ( که به لحاظ سبکی که دف های جدید دارند و به لحاظ آموزش آسان آن و حس خوب تخلیه انرژی در هنگام نواختن سازی مناسب است) می تواند موجب بهبود معنادار عملکرد حافظه به ویژه حافظه ی دیداری و کلامی شود و نیز کاهش خشم ،ناکامی ، غمگینی و اضطراب را به جهت والایش و رها سازی احساسات به دنبال داشته باشد .
انتخاب نوع موسیقی برای سالمندان اهمیت دارد .موسیقی بی کلام از جمله موسیقی کیتارو آهنگ ساز و نوازنده برجسته ژاپنی که در اثارش ریشه ی عرفان و طبیعت به چشم می خورد می تواند برای کاهش اضطراب و افسردگی این سنین اثر بخش باشد . سمفونی شماره 5 و 9 بتهوون و چهار فصل ویوالدی از جمله موسیقی های تاثیر گذار بر ذهن و جسم هستند. که می تواند برای سالمندان مناسب باشد.
همچنین همنوازی و همخوانی ها بهبود روابط اجتماعی و کاهش احساس تنهایی سالمندان را می تواند در پی داشته و به تبع آن احساس کنترل بر زندگی را بالا برده ، افزایش کیفیت زندگی و اعتماد به نفس را در فرد غنی سازد. نواختن سازها هماهنگي قسمت هايي از بدن را بهبود می بخشد . جهت بهبود وضعيت مفاصل و ماهيچه ها و افزايش هماهنگي حركات آنها موسیقی موثر است. خصوصیات ریتمی موسیقی از الگوهای مهارتهای فیزیکی تقلید می نماید، بنابراین موسیقی قادر است اکتساب مهارتهای حرکتی را افزایش دهد .معمولا ورزش برای سالمندان همراه با درد مفاصل و عضلات است، اما موسیقی(انتخاب شده با شيوه هاي مخصوص با ریتمی انگیزشی ) مي تواند تحرك و استقامت مفاصل را افزايش دهد و از احساس درد را از ذهن دوركند ،ایجاد انگیزه کند و میزان برانگیختگی شخص را تغییر می دهد .