یکی از مهمترین قسمت مهارت خودآگاهی،شناخت احساسات است.ناتوانی در شناخت احساسات مشکل شایعی است. بعضی از افراد به علت ناآگاهی از احساسات و هیجانات خود نمی توانند به موقع این احساسات را کنترل کنند.به همین دلیل ،ناگهان و ناآگاهانه دست به اعمال و اقداماتی می زنند که بعدا از انجام آن پشیمان و نادم میگردند.
یکی از وظایف مهم والدین آن است که نه تنها باید احساسات خود را بشناسند و برآن ها مسلط شوند،بلکه باید بتوانند احساسات فرزندانشان را نیز بفهمند و درک کنند.
درزندگی احساسات نقش و اهمیت بالایی دارند و زیبایی زندگی بر اساس میزان احساسات مثبتی است که فرد تجربه می کند.احساسات بخصوص احساسات منفی ،می تواند فرد را دچار اسیب های روانی و اجتماعی کنند.(بطور مثال اگر فرد، عزیزی را از دست بدهد دوره سوگ را طی نکند و غم از دست دادن را انکار کند به مرور دچار بیماری افسردگی می شود.)
خودآگاهی اولین مهارت رسیدن به کنترل رفتار است. با رسیدن به خودآگاهی ما به درک شفاف و صحیحی از شخصیت خود، نقاط ضعف، نقاط قوت، افکار، باور‌ها، انگیزه‌ها، هیجانات و سبک ارتباطی خود می‌رسیم. خودآگاهی پروسه‌ای است که تا آخر عمر ادامه دارد و فقط هر روز بیشتر از دیروز می‌شود. دلیل این امر، عظمت و پیچیدگی شخصیت انسانی ما است.
اغلب افراد در بیان احساسات خود مشکل دارند و نمی‌توانند احساسات خود را به شکل مناسبی ابراز کنند. آنها یا احساسات خود را پنهان می‌کنند یا واکنش هیجانی بر اساس احساسات خود نشان می‌دهند. مهارت خودآگاهی این توانایی را به افراد می‌دهد که بتوانند در لحظه، احساسات اصلی و دقیق خود را بیان کرده و به مناسب‌ترین شکل ممکن آنها را ابراز و با آن برخورد کنند.