امروزه استفاده و کاربرد اینترنت به ویژه در میان قشر کودک و نوجوان به طرز وسیعی گسترش یافته است. چند دهه بود که دانشمندان علوم اجتماعی و محققان علوم و فناوری خبر از ظهور نسل کامپیوتر یا نسل اینترنت می دادند و معتقد بودند چون کودکان، نوجوانان و جوانان در فضایی بزرگ می شوند که بسیاری از ابزار ها الکترونیکی و کامپیوتری شده اند، به تمام جوانب آن آشنایی کامل پیدا می کنند. ظهور اعتیاد به عنوان یک اختلال جداگانه اولین بار توسط ایوان گلدبرگ در سال1995 مطرح شد و در سال 1996 توسط یانگ توسعه یافت. از آن پس مراکز درمانی در سراسر آمریکا بوجود آمد و حتی در دادگاه و سیستم قانونی این کشور وابستگی به اینترنت به عنوان یک اختلال روانی واقعی پذیرفته شد.
وابستگی به اینترنت را اعتیاد مدرن نامگذاری کردهاند در واقع وابستگی به اینترنت یک وابستگی واقعی همانند اعتیاد به مواد مخدر و وابستگیهای دیگر است. اگر چه این نوع وابستگی مشکلات جسمی اعتیادهای شیمیایی را ندارد اما مشکلات اجتماعی ناشی از آن همانند اعتیادهای دیگر است. از دست داد کنترل برروی رفتار ، علائم ناخوشایند ناشی از ترک ، عطش ولع زیاد برای کار با اینترنت ، گوشه گیری اجتماعی و افت تحصیلی و شغلی برخی از پیامدهای وابستگی به اینترنت هستنند. خصوصیات دیگری نیز برای افراد وابسته به اینترنت ذکر شده است مانند: استفاده از اینترنت برای فرار از مشکلات یا رفع احساس درماندگی وگناه ، اضطراب و افسردگی ، دروغ گفتن مکرر به اعضای خانواده و دوستان برای پنهان کردن میزان درگیری با اینترنت.
کودکان نسل امروز، وقتی به سن بلوغ می رسند به راحتی با طرز کار وسایلی که به سرعت راهی بازار می شوند آشنا شده و متناسب با سرعت پیشرفت دانش، خود را به آخرین دانش روز مجهز می کنند و به راحتی با طرز کار وسایلی که به سرعت راهی بازار می شوند آشنا می شوند . لذا نسل آینده نسلی است که با کامپیوتر و اینترنت و دیگر فناوری های نوین ارتباطی بزرگ می شود و به شدت به آنها وابسته می شود. این امر سبب می شود تا والدین و مدیران و برنامه ریزان بخش های مختلف فرهنگی و آموزشی از هم اکنون به فکر چاره اندیشی در خصوص تبعات منفی این فناوری ها و بالاخص اینترنت باشند. به برخی از اقداماتی که در این زمینه می توان انجام داد اشاره می شود:
•والدین در درجه اول می بایست اطلاعات خود را در زمینه رایانه و اینترنت افزایش دهند و از آخرین تحولاتی که در این زمینه صورت می پذیرد مطلع شوند.
•حضور والدین و نوجوانان در دوره ها و کارگاه هایی با هدف اموزش سواد رسانه ای (Media Literacy) که در واقع مجموعه‌ای از مهارت‌های قابل یادگیری است که به توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل و ایجاد انواع پیام‌های رسانه‌ای اشاره دارد و یک مهارت ضروری در دنیای امروزی به شمار می‌رود.
•در اغلب کشور های توسعه یافته سازمان ها و موسساتی برای نظارت بر اینترنت و راهنمایی کاربران اینترنت به خصوص کودکان و نوجوانان به وجود آمده است. این موسسات به انجام اقداماتی از قبیل آگاه ساختن و آموزش کاربران اینترنت درباره ضرر و زیان های احتمالی اینترنت و تعیین راهکار هایی برای جلوگیری از این ضرر و زیان ها و نیز فیلتر کردن مطالب و سایت های مضر اینترنتی اشاره می کنند.
•والدین می بایست با کودکان و فرزندان خود درباره مضرات احتمالی اینترنت صحبت کنند. به والدین توصیه می شود که قبل از آنکه فرزندانشان با اینترنت شروع به کار کنند، یک فرم استاندارد که در آن خطرات ناشی از کار کردن با اینترنت گوشزد شده را خوانده و تعهدی را به عهده بگیرد و امضا کنند. نسخه ای از این به اصطلاح تعهدنامه در کنار میز کامپیوتر کودک یا نوجوان نصب می شود.
• هر چه الگوهای ارتباطی والدین با فرزندان قوی تر باشد والدین بهتر می توانند به کودکان و نوجوانان خود بیاموزند تا هیچ وقت اطلاعات و عکس های شخصی و خانوادگی خود را به ویژه در اتاق های گفت وگو در اختیار کسی قرار ندهند. پیش بینی اینده و اینکه چه اسیبهایی احتمالی در این خصوص می تواند متوجه نوجوان یا خانواده شود در این گفت و شنود ها رد و بدل می شود.
•چنانچه کودکان در هنگام کار با اینترنت خطایی را مرتکب شوند، نباید آنها را به لغو یا ممانعت از دسترسی به اینترنت تهدید کرد. زیرا این گونه تهدیدات باعث افزایش حس پنهان کاری کودک شده و کم کم مسائلی را که با آنها روبه رو می شود با والدین در میان نخواهد گذاشت.تنبیه و تهدید اثر معکوس خواهد داشت.
•از کودکان و نوجوانان خواسته شود تا از ثبت نام در سایت ها، ایجاد صندوق پستی و تکمیل فرم هایی نامشخص بدون اطلاع والدین خودداری کنند. همچنین از باز کردن نامه هایی که فرستنده آن را نمی شناسند پرهیز کنند.
•به کودکان و نوجوانان آموزش داده شود اطلاعاتی که در اتاق های گفت وگو رد و بدل می شود اغلب نادرست هستند و نبایست به آنها اعتماد و اطمینان کرد.
•برای آنکه اولیای مدرسه، والدین و سایر مسئولان امکان محدود کردن دسترسی کاربران به سایت های نامناسب را داشته باشند، دو راه حل پیش بینی شده که یکی راه حل شبکه ای و دیگری راه حل خانگی است. در روش های مبتنی بر شبکه، یک نرم افزار یا ترکیبی از چند نرم افزار بر روی دروازه های شبکه قرار می گیرند و تمامی ارتباطات کاربران را کنترل می کنند. در روش های خانگی که فقط روی یک کامپیوتر قابل استفاده هستند، یک نرم افزار خاص بر روی دستگاه نصب می شود و اتصال به سایت های غیرمجاز را فقط برای کاربران همان کامپیوتر مسدود می کند که اولین نرم افزار از این نوع در ایران با نام نرم افزار الک ساخته شده است.سخن آخر آنکه فناوری های نوین ارتباطی و از جمله اینترنت محیطی مناسب برای رشد و تعالی جنبه های مختلف انسانی است، لکن باید توجه داشت که این فناوری ها به همان اندازه که مفید و سودمند هستند می توانند مضر و خطرناک باشند. لذا مسئولان، برنامه ریزان و والدین می بایست زمینه حضور موثر نسل جدید در عرصه این فناوری را فراهم نمایند.
منابع

Belick J, Haroldson M. Psychic in computers. A FCM 2000; 43 (7): 9-34.
Chak, K., & Leung, L. (2004). Shyness and locus of control as predictors of Internet addiction and Internet use. CyberPsychology & Behavior, 7(5), 559-570.
Ko CH, Yen JY, Chen CC, et al. Tridimensional personality of adolescents with Internet addiction and substance use experience. Can J Psychiatry 2006 Dec; 51 (14) 887-94.
Hassanzadeh, R., Beydokhti, A., & Danesh Zadeh, F. (2012). The prevalence of internet addiction among university students: A general or specific problem?. Journal of Basic and applied Scientific Research, 2(5), 5264-5271.
Patrick, F., & Joyce, J. (2008). Internet addiction: Recognition and intervention. Journal Psychiatric Nurse, 22(6), 1067-1071.